Συσκευή ταχείας διεύρυνσης άνω γνάθου (HYRAX)
Η συσκευή ταχείας διεύρυνσης της άνω γνάθου ή HYRAX, όπως είναι το εμπορικό της όνομα, είναι μια ακίνητη ορθοδοντική συσκευή που έχει σαν στόχο τη διεύρυνση του άνω οδοντικού τόξου μέσω της πίεσης που ασκεί στα δόντια και το οστό της άνω γνάθου.
Η υπερώα της άνω γνάθου, κατά τη διάπλασή της σχηματίζεται από δύο οστικά πέταλα, τα όποια αναπτύσσονται οριζόντια και ενώνονται μεταξύ τους στη μέση γραμμή.
Στην περιοχή της ένωσης δημιουργείται μια ραφή, δηλαδή μια σύνδεση μεταξύ των δύο οστών που οστεοποιείται και οδηγεί στο σχηματισμό του ενιαίου οστικού πετάλου της υπερώας.
Η βασική αρχή λειτουργίας του HYRAX είναι η διάσπαση αυτής της ραφής και η απομάκρυνση μεταξύ των δύο οστικών πετάλων της υπερώας.
Πώς λειτουργεί η συσκευή HYRAX;
Ο βασικός μηχανισμός του HYRAX είναι ένας ειδικός κοχλίας-εξελίκτρα που προσκολλάται με μεταλλικούς δακτυλίους σε δύο δόντια κάθε πλευράς της άνω γνάθου (1ος μόνιμος γομφίος και 1ος μόνιμος προγόμφιος ή 1ος νεογιλός γομφίος) μέσω συμπαγών συρμάτων.
Ο μηχανισμός τοποθετείται στο υψηλότερο δυνατό σημείο κεντρικά της υπερώας (ουρανίσκου).
Η ενεργοποίησή του γίνεται γυρνώντας την εξελίκτρα, όπως θα πούμε παρακάτω, που οδηγεί στην απομάκρυνση μεταξύ των δύο πλευρών της γνάθου. Η πίεση που ασκείται στα δόντια και το οστό έχει σαν αποτέλεσμα το διαχωρισμό των δύο οστών που σχηματίζουν την υπερώα και έτσι έχουμε μια σκελετική αλλαγή στην άνω γνάθο.
Όσο τα δύο τμήματα της υπερώας απομακρύνονται σταδιακά, νέο οστό δημιουργείται και γεφυρώνεται το κενό που έχει σχηματισθεί.
Πότε είναι απαραίτητη η συσκευή HYRAX;
Όταν κατά τον ορθοδοντικό έλεγχο διαπιστωθεί πως τα πίσω επάνω δόντια κλείνουν πιο μέσα από τα κάτω, εμφανίζεται δηλαδή η λεγόμενη οπίσθια σταυροειδής σύγκλειση, τότε είναι απαραίτητη η εφαρμογή της συσκευής HYRAX. Η φυσιολογική σχέση των δοντιών στο κλείσιμο είναι να εφαρμόζουν τα επάνω δόντια στα κάτω, με την εξωτερική τους επιφάνεια να βρίσκεται λίγα χιλιοστά πιο έξω από την εξωτερική επιφάνεια των κάτω δοντιών (προς το μάγουλο). Εάν αυτό δε συμβαίνει, τότε θα πρέπει να διευρύνουμε το άνω οδοντικό τόξο ώστε να διορθώσουμε τη σύγκλειση, αλλά και να δημιουργήσουμε τον απαιτούμενο χώρο για τη φυσιολογική ανατολή όλων των μόνιμων δοντιών. Μάλιστα, εάν η σταυροειδής σύγκλειση είναι μόνο στη μία πλευρά, θα πρέπει να τη διορθώσουμε για να προλάβουμε μια πιθανή ασύμμετρη ανάπτυξη της κάτω γνάθου. Στα στόματα που χρήζουν της εφαρμογής του HYRAX είναι χαρακτηριστική η μορφολογία της υπερώας, που εμφανίζεται ιδιαίτερα βαθειά και στενή.
Συχνά, τα παιδιά με τέτοιο πρόβλημα, λόγω της στενότητας της περιοχής, εμφανίζουν δυσκολία στην αναπνοή από τη μύτη, με αποτέλεσμα να εξυπηρετούνται μόνο μέσω της στοματικής αναπνοής. Η στοματική αναπνοή σχετίζεται και με τη συχνή εμφάνιση λοιμώξεων του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο αέρας δεν φιλτράρεται, ούτε θερμαίνεται και ούτε υγραίνεται, όπως συμβαίνει φυσιολογικά κατά την εισπνοή από τη μύτη, προκαλώντας έτσι συχνές αμυγδαλίτιδες, φαρυγγίτιδες και ωτίτιδες.
Επιπλέον, σε παιδιά που εμφανίζουν άσθμα, η στοματική αναπνοή μπορεί να επιπλέξει και να επιτείνει το πρόβλημα λειτουργώντας ως επιβαρυντικός παράγοντας, καθώς ο εισερχόμενος αέρας δεν επεξεργάζεται κατάλληλα από την πρώτη γραμμή άμυνας του οργανισμού.
Με τη συσκευή HYRAX επιτυγχάνουμε να διορθώσουμε το πρόβλημα της στοματικής αναπνοής και ταυτόχρονα να απαλλάξουμε τα παιδιά που πάσχουν συχνά από λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος αποφεύγοντας τις χειρουργικές επεμβάσεις σε αμυγδαλές και «κρεατάκια» που προτείνονται συνήθως ως λύσεις.
Πώς ενεργοποιείται το HYRAX;
Η ενεργοποίηση του HYRAX γίνεται από το γονέα ή κάποιον άλλον ενήλικα που θα εκπαιδευτεί κατάλληλα από τον οδοντίατρο. Η διαδικασία είναι σχετικά απλή και μπορεί εύκολα να την εφαρμόσει κάποιος, πέραν του ασθενούς. Ο ασθενής που φορά τη συσκευή πρέπει να ξαπλώσει σε ένα κρεβάτι ή καναπέ και να ρίξει πίσω το κεφάλι ώστε να καταστεί ορατός ο μηχανισμός από το άτομο που θα κάνει την ενεργοποίηση. Όπως προαναφέραμε, για να ενεργοποιήσουμε τη συσκευή πρέπει να γυρίσουμε τον κοχλία του μηχανισμού. Για να γίνει αυτό ο οδοντίατρός σας θα σας προμηθεύσει με ένα ειδικό κλειδάκι. Το κλειδάκι αυτό θα πρέπει να μπει στην μπροστινή τρύπα του HYRAXπου θα είναι ορατή όταν ο ασθενής ξαπλώσει και ανοίξει καλά το στόμα του.
Τοποθετείτε το κλειδί στην υποδοχή και κάνετε μια στροφή προς τα πίσω (προς το φάρυγγα) μέχρι να σταματήσει η κίνηση. Θα παρατηρήσετε μια νέα τρύπα να εμφανίζεται τώρα μπροστά, έτοιμη για την επόμενη ενεργοποίηση. Κάθε περιστροφή του κλειδιού προκαλεί διάνοιξη του μηχανισμού και άσκηση πίεσης στα δόντια και το οστό. Η ενεργοποίηση του μηχανισμού πρέπει να γίνεται με δύο περιστροφές, δύο φορές την ημέρα (σύνολο τέσσερις περιστροφές ημερησίως). Βέβαια, υπάρχουν και περιπτώσεις που θα χρειαστεί να σας δώσει άλλες οδηγίες ενεργοποίησης ο οδοντίατρός σας. Εφαρμόστε όσα σας πει για να έχετε μια γρήγορη και αποτελεσματική διάνοιξη της άνω γνάθου.
Τι θα παρατηρήσουμε κατά τη θεραπεία;
Όσο ανοίγουμε τη συσκευή HYRAX θα παρατηρούμε ότι τα επάνω δόντια αρχίζουν να ανοίγουν προς τα έξω και να κλείνουν πλέον εξωτερικά των κάτω. Σημαντική παρατήρηση που κάνει συνήθως ο γονέας είναι το μεγάλο κενό που δημιουργείται μεταξύ των δύο κεντρικών δοντιών επάνω. Αυτό το κενό είναι απόλυτα φυσιολογικό, μια και γίνεται ταχεία διεύρυνση της γνάθου και τα δόντια δεν προλαβαίνουν να ακολουθήσουν άμεσα αυτή την αλλαγή. Οι ιστοί γύρω από τα δόντια θα τα επαναφέρουν σε στενή σχέση μέσα στις επόμενες εβδομάδες που θα συνεχίζεται η θεραπεία.
Σε ποια ηλικία μπορούμε να κάνουμε θεραπεία με HYRAX;
Η ταχεία διεύρυνση της άνω γνάθου μπορεί να επιτευχθεί με το HYRAX μόνο εάν δεν έχει γίνει πλήρης οστεοποίηση της ραφής μεταξύ των δύο τμημάτων του οστού της άνω γνάθου. Άρα, μπορεί και πρέπει να εφαρμόζεται το συντομότερο δυνατό μετά τη διάγνωση του αντίστοιχου ορθοδοντικού προβλήματος και μέχρι την ηλικία των 16 ετών, ανάλογα πάντα και με τη σκελετική ανάπτυξη του ασθενούς. Στους ενήλικες μπορεί να εφαρμοστεί η συσκευή HYRAX, αλλά θα πρέπει να γίνει σε συνδυασμό με χειρουργική επέμβαση στην άνω γνάθο για διαχωρισμό των οστών στη μέση γραμμή.
Πόσον καιρό μένει το HYRAX στο στόμα;
Η διαδικασία της διάνοιξης με την ενεργοποίηση της συσκευής κρατά λίγες ημέρες, καθώς γίνεται με ταχείς ρυθμούς (δύο φορές την ημέρα). Η διάνοιξη αυτή οδηγεί στη δημιουργία κενού μεταξύ των δύο τμημάτων του οστού της άνω γνάθου το οποίο καλύπτεται από νεοσχηματισμένο οστό. Για το λόγο αυτό, μετά το πέρας των πρώτων ημερών ενεργοποίησης, ο οδοντίατρος θα "κλειδώσει" τη συσκευή στο επιθυμητό άνοιγμα, αλλά δε θα την αφαιρέσει άμεσα. Πρέπει το HYRAX να μείνει ένα διάστημα τεσσάρων έως έξι μηνών, για να "δέσει" το νέο οστό που δημιουργείται και να δώσει το μόνιμο αποτέλεσμα που ζητούσαμε. Μια πρόωρη αφαίρεση της συσκευής θα μπορούσε να οδηγήσει σε υποτροπή.
Πονάει η ταχεία διεύρυνση της άνω γνάθου;
Η διαδικασία ταχείας διεύρυνσης με τη συσκευή HYRAX δεν συνοδεύεται από πόνο. Τα πρώτα λεπτά μετά από κάθε ενεργοποίηση ο ασθενής αισθάνεται μια πίεση στα δόντια, που όμως ελαχιστοποιείται άμεσα και εξαφανίζεται σε λίγη ώρα. Η μόνη ενόχληση εντοπίζεται, και είναι θέμα συνήθειας, στο ότι υπάρχει μια ακίνητη συσκευή κολλημένη στα δόντια ψηλά στον ουρανίσκο και δυσκολεύει λίγο τις πρώτες ημέρες τις κινήσεις της γλώσσας κατά την ομιλία και τη μάσηση. Αυτό όμως ξεπερνιέται σε λίγα 24ωρα και ο ασθενής εξοικειώνεται με τις νέες αυτές συνθήκες.
Τι πρέπει να προσέξουμε όταν φοράμε το HYRAX;
Η ύπαρξη μιας ακίνητης συσκευής με διάφορα μεταλλικά μέρη στο στόμα, αυξάνει τον κίνδυνο κατακράτησης τροφών και μικροβίων σε διάφορες περιοχές γύρω από αυτήν. Είναι επομένως πολύ σημαντικό ο ασθενής να καθαρίζει επιμελώς τα δόντια του αλλά και τη συσκευή κατά το βούρτσισμα.
Προτείνεται και η χρήση συσκευής καταιονισμού νερού ή απλής σύριγγας (χωρίς τη βελόνα!) για να καθαρίζεται η στενή περιοχή μεταξύ της συσκευής και του ουρανίσκου.
Πρέπει να καταλάβει ο ασθενής, που συνήθως είναι μικρό παιδί, ότι αυτή η δυσκολία που πιθανώς θα έχει για ένα μικρό διάστημα, όσο φορά τη συσκευή, θα του χαρίσει ένα εξαιρετικό πλεονέκτημα για να αποφύγει μεγάλες ορθοδοντικές εργασίες στο μέλλον.
